In vier maanden tijd hebben 316 Vlamingen een rode kaart gekregen op de autokeuring wegens een te hoge uitstoot. Zonder herstelling mag er niet meer met deze auto's worden gereden. De regels worden bovendien nog flink verstrengd. CD&V vreest een sociaal bloedbad.
Xavier (*) uit Lommel kocht vier jaar geleden een tweedehands Citroën Jumpy, een klein bestelwagentje op diesel dat ook als gezinswagen wordt gebruikt. Toen Xavier dit jaar naar de keuring moest met zijn intussen acht jaar oude auto, werd hij in het keuringscentrum in Eksel tot zijn verbazing afgekeurd omwille van de te hoge roetdeeltjesuitstoot.
“Ik kreeg de raad om een soort product te kopen om in de auto te doen om zo de deeltjes te verwijderen, maar ook bij de tweede keuring werd ik afgekeurd”, vertelt Xavier. “De angst sloeg ons om het hart, want bij een nieuwe, derde keuring dreigde een rode kaart. Dat zou neerkomen op een definitief verbod om nog met mijn auto te rijden zolang de roetfilter niet in orde was. Maar bij mijn garage konden ze mij niet garanderen dat ik met een nieuwe roetfilter wel door de keuring zou geraken.”
Xavier kreeg via via de tip om zijn auto in Luik te laten keuren, waar de norm lager ligt (er wordt pas vanaf euro 5b-wagens gecontroleerd, niet op de oudere euro 5a). “In Luik ben ik van de eerste keer door de keuring geraakt”, zegt Xavier. “Nu ben ik weer voor een jaar in orde. In onze ogen is dit nog een goeie auto. Hij heeft nog maar 124.000 kilometer op de teller. We kunnen toch niet ieder jaar een nieuwe kopen? Dat is onbetaalbaar.”
316 rode kaarten
Xavier ontsnapte aan een rode kaart, maar 316 andere Vlamingen hadden minder geluk. Zij kregen een rijverbod omdat hun voertuig te veel roetdeeltjes uitstoot. Na de rode kaart mag de auto alleen nog worden gebruikt om de kortste afstand af te leggen tussen het keuringscentrum en de woonplaats of hersteller.
Die strenge regel is het gevolg van de deeltjestellertest (of zogenaamde PN-meting) die sinds 1 juli 2022 wordt ingezet in de keuringscentra. Met de test wordt het aantal roetdeeltjes in de uitlaat van de auto gemeten. Zo kan worden nagegaan of de roetfilter goed werkt. Een roetfilter verwijdert gemiddeld 95 tot 99 procent van de deeltjesuitstoot en heeft een grote impact op de luchtkwaliteit. In het verleden werd er echter regelmatig gefraudeerd met de roetfilter.
Om die fraude op te sporen en de luchtkwaliteit te verbeteren, voerde de Vlaamse regering een drempelwaarde van 1 miljoen fijnstofdeeltjes per kubieke centimeter in. Auto’s die meer uitstoten, konden in theorie al sinds 2022 een rode kaart krijgen en een verbod om zich nog in het verkeer te begeven. Maar in de praktijk werd er tot voor kort met een overgangsregeling met groene waarschuwingskaarten gewerkt.
Limburg doet het slecht
Sinds 1 december 2023 zijn de regels echter verstrengd. Wie faalt, krijgt sindsdien een groen keuringsbewijs met nog maar een beperkte geldigheid van drie maanden. Binnen de zes maanden (of twee herkeuringen) moeten de nodige herstellingen worden uitgevoerd. Als het voertuig bij een derde controle nog altijd niet slaagt voor de deeltjestellertest, wordt sinds 1 juli effectief een rode kaart gegeven en de facto dus een rijverbod opgelegd voor het bewuste voertuig.
In de eerste vier maanden na de invoering van de rode kaart, tussen 1 juli en 1 november, werden in Vlaanderen in totaal 344.797 dieselwagens (personenwagens en lichte vracht) gekeurd. Daarvan kregen 22.662 auto’s (of 6,57 procent) een groene waarschuwingskaart omdat hun auto meer dan 1 miljoen roetdeeltjes uitstoot. Dat blijkt uit een parlementaire vraag van Vlaams Parlementslid Sofie Mertens (CD&V) aan Vlaams minister van Mobiliteit Annick De Ridder (N-VA).
Uit diezelfde cijfers blijkt ook dat van alle Vlaamse provincies het aandeel dieselauto’s dat de test niet doorstaat in Limburg het hoogst ligt. Van de 52.013 gekeurde auto’s kregen er in Limburg 4.391 (of 8,44 procent) een waarschuwing. Een uitleg is er niet, maar ongetwijfeld heeft het te maken met de socio-economische toestand. In een provincie met de laagste gemiddelde inkomens, rijdt wellicht ook het oudste wagenpark rond. En hoe ouder de auto, hoe meer kans om afgekeurd te worden.
Sociaal bloedbad
Bovendien worden de regels binnenkort nog verstrengd. Sinds 1 juli krijgen ook de auto’s die tussen de 1 miljoen en 250.000 deeltjes per cm³ uitstoten een waarschuwing, vanaf 1 juli volgend jaar kunnen ook zij een rode kaart krijgen. Daarmee zet Vlaanderen zichzelf op het niveau van Duitsland, waar de norm nu op 250.000 deeltjes ligt. In Nederland hanteert men voorlopig nog de norm van 1 miljoen deeltjes. Opvallend genoeg werd over die verstrenging nog niet gecommuniceerd door de Vlaamse regering of Vlaamse overheid.
Nochtans dreigt de strengere norm een nog grotere impact te hebben. “Uit het antwoord van minister De Ridder blijkt dat 14.906 auto’s tussen 1 juli en 1 november een waarschuwing kregen omdat ze tussen de 250.000 en 1 miljoen deeltjes uitstoten. Deze auto’s dreigen straks dus ook een rode kaart te krijgen.”
Regeringspartij CD&V vreest dan ook dat de roetfiltertest straks een sociaal bloedbad veroorzaakt bij minder bedeelde mensen die zich geen nieuwe auto kunnen veroorloven. “We stonden destijds achter de invoering van de test omdat luchtverontreiniging een belangrijke doodsoorzaak is”, zegt Vlaams Parlementslid Sofie Mertens. “Maar we gingen er wel vanuit dat de auto’s te herstellen waren. Er werd toen gezegd dat de roetfilter voor amper 300 euro zou kunnen worden gereinigd. Helaas blijkt dit heel vaak geen oplossing te zijn. Zelfs het vervangen van de roetfilter is dat vaak niet. We vragen dan ook dat de huidige regels eerst worden geëvalueerd voor de norm wordt verstrengd.”
Minister De Ridder (N-VA) liet donderdag in de commissie Mobiliteit van het Vlaams Parlement verstaan dat ze de test wil evalueren.
(*) Xavier is een fictieve naam, de echte naam is bekend bij de redactie
Dit artikel werd door Timmie van Diepen gepubliceerd in Het belang van Limburg.