Iedere maand verliezen zowat 400 Vlamingen hun auto omdat hij te veel roetdeeltjes uitstoot. Nu de strengere autokeuring op kruissnelheid komt, dringt de vraag zich op of de politiek de zogenaamde roetfiltertest moet bijsturen.
Wie met een dieselwagen rijdt, moet sinds 1 juli 2022 bij de autokeuring een deeltjestellertest (of PN-meting) laten uitvoeren. Die test wordt ingezet om de werking van de roetfilter na te gaan en kan grote gevolgen hebben voor wie met een oudere of slecht onderhouden dieselwagen rijdt. Want sinds de invoering van de test werden al 2.050 dieselvoertuigen (personenwagens en lichte vrachtwagens) in Vlaanderen verboden voor verkeer. De cijfers lopen tot en met 30 november 2024. Zo'n 21 procent, oftewel 425 voertuigen, werd in Limburg afgekeurd. Wie een rode kaart krijgt bij de keuring, mag met de wagen alleen nog via de kortste afstand van het keuringscentrum naar huis of naar de garage rijden.
Bedoeling van de test is om roetfilterfraude tegen te gaan, want er rijden in Vlaanderen vandaag zo'n 150.000 dieselwagens rond met een gefraudeerde of defecte roetfilter. “Maar ongewild haal je zo niet alleen de fraudeurs uit het verkeer, maar ook de mensen die zich er niet van bewust zijn dat de roetfilter onderhouden moet worden”, zegt Vlaams Parlementslid Sofie Mertens (CD&V) die de cijfers opvroeg bij minister van Mobiliteit Annick De Ridder (N-VA). “Zo'n filter is te vergelijken met een schouw. Af en toe moet je die reinigen. Ofwel door ver te rijden, zodat de auto goed opwarmt en de filter schoongebrand wordt, ofwel door een onderhoud in de garage.”
Verstrengingen
Auto's met een uitstoot van meer dan 1 miljoen fijnstofdeeltjes per kubieke centimeter konden sinds de invoering van de test in juli 2022 al een rode kaart en dus een rijverbod krijgen. Maar in de praktijk gebeurde dat nog niet en kreeg de eigenaar van de auto enkel een waarschuwing.
Sinds 1 december 2023 werden de regels echter verstrengd. Wie niet slaagt voor de test, krijgt een groen keuringsbewijs met een beperkte geldigheid van drie maanden. De eigenaar had dan maximaal negen maanden (of drie herkeuringen) de tijd om herstellingen uit te voeren. Geraakte dat niet in orde, dan volgde een rode kaart. Sinds 1 juli 2024 is die regel opnieuw verstrengd: nu moet de herstelling binnen zes maanden (of twee herkeuringen) gebeuren.
Het effect van de verstrenging van die regels blijkt duidelijk uit de cijfers. In september 2024 - negen maanden nadat de verstrenging van 1 december 2023 inging - kregen 400 dieselwagens een rode kaart en de facto een rijverbod. In oktober 2024 werden 471 auto's afgekeurd, in november 2024 nog eens 370 wagens. Een trend die zich in 2025 zal verderzetten, want nog eens duizenden auto's per maand kregen een groen keuringsbewijs met beperkte geldigheid. Zo waren dat in juli 2024 5.603 auto's. De eigenaars van deze auto's hadden tot januari van dit jaar om de herstelling aan de roetfilter door te voeren, anders volgde ook voor hen een rode kaart.
En laat net bij die herstelling het probleem zitten. Bij de invoering van de roetfiltertest werd ervan uitgegaan dat een auto die niet slaagde makkelijk te herstellen was, maar dat blijkt in de praktijk niet het geval. “Het vervangen van de filter is duur, met een kostprijs die afhankelijk van het merk al gauw 1.500 tot 3.500 euro bedraagt, en geeft geen garantie op een goedkeuring bij een volgende meting. Als de roetdeeltjes al in de motor van het voertuig zitten, geraakt de auto niet door een nieuwe test. Dat voelt oneerlijk aan”, zegt Mertens. “Als je auto dan ondanks de herstelling toch wordt afgekeurd, heb je zelfs helemaal geen auto meer en is het een nog duurdere zaak om een nieuwe te kopen. Zo nemen we letterlijk de mensen hun auto af.”
Vooral in Limburg
Het valt op dat vooral in Limburg de dieselwagens de test het slechtst doorstaan. In de periode van 1 juli 2022 tot 1 december 2024 werden er in Limburg 398.962 dieselwagens gekeurd. 39.068 wagens (of 9,8 procent) hadden een uitstoot van meer dan 1 miljoen deeltjes per kubieke centimeter en kregen dus zo'n groene kaart met beperkte geldigheid. In Vlaanderen gaat het in totaal om 190.983 (of 7,3 procent) op een totaal van 2.595.955 gekeurde dieselauto's.
“Limburg is de provincie met gemiddeld gezien de laagste inkomens”, aldus Mertens. “Hier zijn dus heel wat mensen die hun auto lang houden en met een ouder model rijden. Daar komt nog bij dat het openbaar vervoer hier niet goed is en de mensen hun oude auto dus vaak nodig hebben, maar niet per se om er verre afstanden mee te rijden. Het zijn net die mensen die nu getroffen worden door de strenge regels van de roetfiltertest.”
Systeem herbekijken
Hoog tijd dus voor de bevoegde minister om het huidige systeem te herbekijken, vindt Mertens. “Ik vraag minister De Ridder de test kritisch te evalueren. Wat is de impact op de luchtkwaliteit van de auto's die we uit het verkeer halen? En wat is de impact op gezinnen en op de vervoersarmoede? Heiligt het doel de middelen? Bovendien heeft de overheid een informatieplicht. Waarom worden de mensen niet beter geïnformeerd bij de keuring door bijvoorbeeld het cijfer van de uitstoot op het keuringsbewijs te vermelden? Of door hen een flyer mee te geven met wat ze kunnen doen als hun auto te veel uitstoot?”
We vroegen minister De Ridder om een reactie, maar er kwam voorlopig geen respons.
Gepubliceerd op: 19/02/2025
